opublikowano 16.11.2022
Dieta GAPS – dla kogo? Zasady, produkty, przepisy w diecie zespołu psychologiczno-jelitowego
O tym, że dieta ma wpływ na nasze zdrowie, wiadomo nie od dziś. Okazuje się jednak, że może to dotyczyć również zdrowia psychicznego. W tym celu opracowana została dieta gaps, która przez poprawę pracy jelit ma także w swych założeniach wpływać na samopoczucie i kondycję psychiczną osób z różnymi zaburzeniami. Układ trawienny jest zatem według tej teorii newralgicznym elementem układanki ludzkiego organizmu. Czym jest zatem dieta gaps? Zasady i etapy zostały opracowane przez Natashę Campbell-McBride. Dla kogo jest ta dieta i czy warto ją stosować?
Dieta GAPS zasady
Natasha Campbell-McBride napisała w 2004 roku książkę „Zespół psychologiczno-jelitowy. Naturalne metody leczenia autyzmu, ADHD, dysleksji, dyspraksji i schizofrenii”. W wyniku prowadzonych obserwacji i badań okazało się, że osoby cierpiące na powyższe choroby mają nie tylko zaburzenia zachowania, ale praca ich jelit jest zaburzona. To stało się punktem odniesienia w opracowaniu takiej diety, która unormuje działanie układu trawiennego, wywierając również wpływ na samopoczucie i kondycję psycho-fizyczną, działając wspierająco na proces leczenia.
Nie ma żadnych badań naukowych, które potwierdziłyby teorię o wpływie żywienia na leczenie chorób psychicznych. Dotychczas autorka teorii nie udowodniła skuteczności takich działań dietetycznych, niemniej jednak warto świadomie podchodzić do odżywiania, by w sytuacji poważnych problemów zdrowotnych i zaburzeń funkcjonowania układu trawiennego, zdecydowanie odpowiadać poprzez dobór odpowiedniej diety.
O diecie GAPS mówi się, że jest bardzo restrykcyjna. Nie ma w niej miejsca na odstępstwa. To nie moda lub chwilowa zachcianka, ale świadome przewartościowanie dotychczasowego podejścia do całego systemu żywieniowego. Oznacza to, że osoby stosujące dietę GAPS muszą podporządkować się wszystkim zaleceniom bez wyjątków. Nie zaleca się eksperymentowania z zasadami GAPS, zwłaszcza, jeśli nie zmagamy się z żadnymi konkretnymi problemami układu trawiennego. Ważna jest dieta zróżnicowana, która zapewnia naszemu organizmowi dostarczanie bogatej palety produktów.
Do głównych filarów diety GAPS należą:
- Rezygnacja z żywności przetworzonej,
- Rezygnacja z jedzenia owoców (aż do 5 etapu diety),
- Nie spożywanie warzyw z wysoką zawartością skrobi,
- Odstawienie używek,
- Wybieranie z nabiału wyłącznie sfermentowanych produktów mlecznych,
- Bazowanie w systemie żywieniowym głównie na mięsie, jajkach, warzywach (w tym w kiszonkach),
- Rezygnacja z jedzenia roślin strączkowych (oprócz zielonej fasolki),
- Odstawienie kawy oraz herbaty,
- Nie spożywanie słodyczy oraz cukru i sztucznych słodzików,
- Rezygnacja z pieczywa i produktów zbożowych oraz kasz.
Pamiętajmy, że dla ludzkiego zdrowia największe znaczenie w sposobie żywienia ma tzw. dieta zbilansowana. Jeśli jednak z jakichś ważnych powodów zdecydowaliśmy się na rozpoczęcie zmiany stylu żywienia z dietą GAPS, warto zapoznać się z wszystkimi jej zasadami. Jak zacząć, jeśli interesuje nas dieta GAPS? Etapy nie są przypadkowe – łącznie jest ich sześć. Wszystko zostało uporządkowane w odpowiedni sposób. Pierwszy etap bazuje przede wszystkim na rybnych lub mięsnych wywarach oraz kiszonkach i mlecznych produktach fermentowanych. Za najzdrowszy i najcenniejszy uznaje się zakwas z kapusty. Odbudowuje on naturalną florę jelit zawiera naturalne pre- i probiotyki.
Drugi etap pozwala na włączenie do jadłospisu żółtek jaj, a także potraw mięsnych i warzywnych duszonych. W kolejnym etapie można przyrządzać dania jajeczne, np. jaja sadzone lub jajecznicę. Etap czwarty pozwala na przyrządzanie dań z pieczonych mięs oraz picie soków, zwiększenie porcji warzyw oraz produktów fermentowanych. W piątym etapie można zacząć spożywać niewielkie ilości owoców, np. w formie przecieru. Ostatni etap włącza do codziennego jadłospisu większość owoców oraz miodu. Czy to oznacza już koniec starań? Wprost przeciwnie. Kiedy przez wszystkie te 6 restrykcyjnych okresów zmiany żywienia uda nam się przejść z konsekwencją, należy taki sposób funkcjonowania utrzymać przez kolejne 2 lata. Bez odstępstw i zmian.
Dieta GAPS przepisy
Znając zasady żywienia na diecie GAPS warto rozpisać przykładowy jadłospis tygodniowy, by usprawnić cały proces. Co można jeść podczas diety GAPS? Jak łączyć ze sobą produkty? Poniżej przedstawiamy ciekawe propozycje nieskomplikowanych dań.
- Śniadanie – jajecznica smażona na sklarowanym maśle z dodatkiem pomidorów. Sok warzywny do picia,
- Drugie śniadanie – smoothie na bazie owoców i jogurtu naturalnego,
- Obiad – wołowina z warzywami i surówką z kiszonej kapusty,
- Podwieczorek – naleśniki bezzbożowe polane niewielką ilością miodu,
- Kolacja – pasta z awokado z dodatkiem papryki, czosnku i ogórka zielonego.
To tylko przykładowe propozycje, bo możliwości jest wiele. Warto jednak podkreślić, że powyższy jadłospis odnosi się do osób, które już przeszły przez wszystkie sześć etapów diety GAPS a ich organizm dobrze toleruje przyjętą formę odżywiania. W zależności od tego, na którym etapie się znajdujemy, wybieramy inne potrawy do codziennego jadłospisu. Dlatego też za najtrudniejszy okres uważa się sam początek diety GAPS, kiedy głównym źródłem wartości odżywczych dla organizmu stają się dla nas wywary z mięsa i kości, które mają działać łagodząco i oczyszczająco dla pracy jelit. Każdy kolejny etap pozwala urozmaicać menu kolejnymi warzywami i formami ich przygotowania.
Na diecie GAPS ważne jest, by przyrządzać zupy na bazie treściwego bulionu z wysokiej jakości mięsa z kośćmi. Można taką zupę zmiksować na kremową konsystencję a kawałki mięsa wrzucić do środka. Drugim niezwykle istotnym filarem odżywiania na diecie GAPS są kiszonki. Możemy nie tylko w tradycyjnej formie spożywać ogórki kiszone, czy też kapustę. Ważne jest także picie zakwasu z kapusty, ogórków lub buraków. To niezwykle cenne źródło probiotyków dla jelit. Dodatkowo poprawia odporność, działa przeciwzapalnie, przeciwgrzybiczo i antybakteryjnie.
Chociaż dieta GAPS wciąż wzbudza wiele zapytań, wątpliwości, a nawet kontrowersji, ważne jest by świadomie podchodzić do odżywiania i pamiętać, że to co trafia na nasze talerze i do żołądka, ma również wpływ na ogólną kondycję i samopoczucie.
