opublikowano 13.11.2021
Insulinooporość – co to jest, objawy, przyczyny, jak leczyć, czego unikać.
Co to jest inulinooporność?
Insulinooporność to zaburzenie homeostazy glukozy. Polega ono na zmniejszeniu wrażliwości tkanek na insulinę. Insulina to hormon produkowany przez trzustkę. Odpowiada za regulowanie stężenia glukozy we krwi. Wydzielanie insuliny zwiększa się pod wpływem głodu, adrenaliny oraz wysiłku fizycznego. Wątroba pod wpływem insuliny zmniejsza uwalnianie glukozy jednocześnie zwiększając jej wchłanianie. Mimo prawidłowego lub zwiększonego poziomu stężenia insuliny w surowicy krwi dochodzi nadal do zmniejszenia jej wrażliwości na tkanki. Kolejnym z powodów insulinooporności może być zwiększenie stężenia innych hormonów. Zła dieta również prowadzi do zmniejszonej wrażliwości organizmu na insulinę. Aby potwierdzić insulinooporność należy wykonać badania takie jak lipidogram, stężenie glukozy we krwi, hemoglobinę glikowaną, ALT, AST, OGTT.
Objawy insulinooporności
Objawami wskazującymi na insulinooporność są między innymi problemy z redukcją masy ciała, zwiększenie trójglicerydów we krwi, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia gospodarki węglowodanowej, zwiększenie stężenia glukozy we krwi, zwiększony poziom cholesterolu we krwi, zmęczenie oraz rogowacenie ciemne. Są to ciemne, szorstkie zmiany skórne. Można je porównać do rogowaciejącego naskórka stóp tylko o ciemnym zabarwieniu. Pojawia się w okolicach pachwin, pach oraz karku. Przy insulinooporności często obserwuje się senność poposiłkową. Pozostałymi objawami insulinooporności są problemy z pamięcią i koncentracją, drażliwość, bóle głowy, spadek nastroju, uczucie zimna oraz bóle stawów. Insulinooporność zwiększa ryzyko powstawania takich chorób jak cukrzyca typu 2, stłuszczenie wątroby, zespół policystycznych jajników, zespół metaboliczny.
Insulinooporność przyczyny
Przyczynami insulinooporności są między innymi uwarunkowania genetyczne – produkowanie uszkodzonego hormonu przez trzustkę. Kolejną przyczyną powstawania insulinooporności jest produkcja kortyzolu, glukagonu, hormonu wzrostu, hormonu tarczycy czy parathormonu. Działają one w sposób przeciwstawny do insuliny tym samym zmniejszając jej działanie. Główną przyczyną insulino odporności jest zła dieta. Spożywanie dużej ilości cukrów prostych sprawia, że organizm staje się obojętny na insulinę. Wtedy gromadzi się ona w tkance tłuszczowej. Nagromadzona tkanka tłuszczowa może prowadzić również do insulinooporności. Tworzy to błędne koło. Czynniki, które mogą wpłynąć na pojawienie się insulinooporności to wiek, płeć, leki, ciąża, alkohol, papierosy, aktywność fizyczna, dieta bogata w cukry proste. Na niektóre z tych czynników takie jak czynniki środowiskowe można mieć wpływ. Do czynników środowiskowych zaliczyć można otyłość, nadwagę, brak ruchu, stres, używki, dieta. Stosowanie złej diety, nadwaga, otyłość, brak wysiłku fizycznego, uzależnienie od używek nie tylko może powodować insulinooporność, ale również szereg innych chorób. Są to między innymi choroby naczyniowo-sercowe, cukrzyca typu 2.
Jak leczyć insulinooporność
Aby zmniejszyć objawy IO lub doprowadzić do ustąpienia objawów należy zmienić swój dotychczasowy styl życia. Warto zadbać o redukcję masy ciała przy otyłości lub nadwadze. Nie należy stosować rygorystycznych diet, głodówek. Redukcja masy ciała powinna być przeprowadzona w sposób łagodny, przemyślany i rozważny. Ważne jest wprowadzenie regularnego wysiłku fizycznego. Na początku mogą to być kilkuminutowe spacery. Nie należy stosować od początku obciążających treningów fizycznych. Organizm musi przyzwyczaić się do zwiększonego wysiłku fizycznego. Po kilkuminutowych spacerach można przejść do dłuższych spacerów, biegu truchtem, ćwiczeń fizycznych, jazdy na rowerze. Gdy organizm przyzwyczai się do wykonywania codziennej aktywności fizycznej można zastosować określone ćwiczenia fizyczne. Kolejny aspekt to rezygnacja z dotychczasowych używek – picia alkoholu, palenia papierosów.
Stres jest czynnikiem powodujących IO, należy więc go unikać. Warto przeprowadzać ćwiczenia na redukcję stresu np. w pracy, szkole, życiu codziennym. Jeden z ważniejszych czynników to dieta. Stosowanie odpowiedniej diety redukuje objawy IO. Spożywanie produktów o niskim indeksie glikemicznym, dieta niskowęglowodanowa. Ważne jest również, aby regularnie spożywać posiłki w ciągu każdego dnia. O stałej porze jeść poszczególne posiłki 4-5 w ciągu dnia. Można również zastosować farmakoterapię. Do leków stosowanych w ciężkich przypadkach IO należy metformina, pochodne tiazolidynodionu, pochodne sulfonylomocznika, akarbozę, oraz leki inkretynowe (lekarz przepisuje leki, ważne żeby nie brać nic na własną rękę). Leki nie będą główną metodą leczenia w tej jednostce chorobowej. Główną metodą leczenia będzie tutaj dieta i zmiana stylu życia.
Dieta przy insulinooporności
Jednym z ważnych aspektów przy IO jest spożywanie regularnych posiłków w ciągu dnia. Należy wprowadzić do swojej diety warzywa, unikając tym samym dojrzałych owoców. Dojrzałe owoce mają w sobie dużo fruktozy, co za tym idzie są przyczyną zwiększonego stężenia glukozy we krwi. W diecie zwalczającej objawy IO niezbędne jest zrezygnowanie z białej mąki, słodyczy, dużej ilości produktów z cukrów prostych. Należy unikać makaronów, białego pieczywa, ciast, słodkich drożdżówek. Warto zastąpić je pełnoziarnistymi produktami. W kuchni należy ograniczyć sól kuchenną oraz smażenie żywności. Należy unikać produktów z wysokim indeksem glikemicznym, unikać przetworzonych produktów spożywczych, unikać jedzenia w barach, galeriach handlowych, kawiarniach. Należy wykluczyć z diety soki, musy, słodzone napoje gazowane. Warto zastąpić je piciem wody 1,5-2 litrów dziennie. Białko w diecie z insulino odpornością powinno być spożywane w produktach mięsnych, rybnych, roślinach strączkowych, jajach. Tłuszcze w diecie z insulino odpornością powinny być spożywane w postaci tłustych ryb, orzechów, pestek i nasion. W diecie IO powinno spożywać się przede wszystkim węglowodany złożone, które zawarte są w produktach pełnoziarnistych, ciemnym ryżu, mące żytniej, owsianej, orkiszowej, gryczanej. W diecie stosowanej przy IO mówi się o indeksie glikemicznym. Produkty o niskim indeksie glikemicznym działają analogicznie. Indeks glikemiczny jest niższy gdy owoce są mniej dojrzałe, nie rozgotowuje się potraw, potrawy są mniej przetworzone. Aby prowadzić prawidłową dietę przy insulinooporności warto skorzystać z porad dietetyka klinicznego. Dietetyk kliniczny w sposób fachowy dobierze odpowiednią dietę do przypadku chorobowego. Wskaże produkty, które w szczególności będą przeznaczone dla osób z IO, a których powinno się kategorycznie unikać.
Insulinooporność – czego nie jeść
Przy insulinooporności należy unikać produktów o wysokim indeksie glikemicznym. Produkty o wysokim IG to między innymi biała mąka, białe pieczywo, makarony, ciasta, drożdżówki, słodycze, soki owocowe, dojrzałe owoce. W swojej diecie należy unikać produktów przetworzonych – gotowych dań w sklepach lub barach takich jak frytki, hamburgery, pizza, mięso w panierce smażone na głębokim oleju, batoniki. Aby uniknąć szybkiego wzrostu stężenia glukozy we krwi – należy unikać produktów cukierniczych, które posiadają wysoką zawartość cukru. Dojrzałe owoce zawierają wysoką zawartość fruktozy, należy więc unikać dojrzałych bananów, brzoskwiń, śliwek itd. Niewskazane jest również spożywanie wszelkich soków owocowych oraz musów. Przy diecie zwalczającej IO należy wystrzegać się napojów niegazowanych i gazowanych z dużą zawartością cukru. Przy oporności na insulinę należy unikać objadania się i spożywania nieregularnych posiłków. Powinno się wprowadzić do diety regularność. Spożywanie określonej liczby posiłków o stałych porach.
