opublikowano 23.06.2021
Czy kawa jest zdrowa? Czy warto ją pić i nie obawiać się szkodliwości?
Na temat tego, czy kawa jest zdrowa od lat krążą setki mitów. Powszechnie uważa się, że kawa jest napojem szkodliwym, często odradzanym ze względów zdrowotnych, a spożywanie jej w dużych ilościach traktowane jest jako nałóg i złe przyzwyczajenie. Kawy nie podaje się dzieciom, a krzywym okiem patrzy się na młodzież, która po nią sięga. Nie unika wątpliwości, że picie kawy niesie za sobą niewielkie zagrożenia, ale warto pamiętać, że kawa ma też ogrom pozytywnych właściwości.
Jak kawa wpływa na zdrowie?
Kawa zawiera w swoim składzie kofeinę, która jest związkiem psychoaktywnym pobudzającym układ nerwowy, przyczynia się także do zmniejszenia zmęczenia, poprawy nastroju i koncentracji. Od lat uważa się, że kofeina znajdująca się w kawie podnosi ciśnienie krwi i przez to szkodzi naszemu sercu. Badania wykazały, że efekt taki występuje u osób, które kawę piją sporadycznie. Im częściej pijemy kawę, tym nasz organizm nabywa “odporności”, przyzwyczaja się do tego napoju i dzięki temu nie dochodzi do wzrostu ciśnienia krwi po wypiciu kawy. Badania nie wykazały także, że rozwój nadciśnienia tętniczego wywołany jest nadmiernym spożywaniem tego napoju, wobec czego śmiało należy uznać, że picie kawy z głową, w odpowiedniej ilości jest zdrowe i bezpieczne.
Kawa jest bogatym źródłem antyoksydantów, a jej picie znacząco zmniejsza ryzyko śmierci.
Na to jak najzdrowiej parzyć kawę wpływa szereg zależności – między innymi preferencje, choroby współistniejące, a także cel terapeutyczny jaki chcemy osiągnąć. I tak na przykład kawa, którą parzymy w ekspresie albo kawa rozpuszczalna nie podnoszą poziomu cholesterolu we krwi, czego nie można zaobserwować w przypadku kawy parzonej po turecku, bądź po prostu zalewanej wrzątkiem, czy parzonej w kawiarce. Dieta redukcyjna wymaga od nas pilnowania kaloryczności spożywanych posiłków, a do kaloryczności wliczają się także napoje. Na pytanie czy kawa z mlekiem szkodzi należy opowiedzieć: to zależy komu. O ile czarna kawa jest praktycznie bezkaloryczna, to już dodatek mleka, cukru, smakowych syropów znacząco podnosi kaloryczność i osoby będące na diecie redukcyjnej powinny to uwzględnić przy całodobowej podaży energii, albowiem zbyt duża ilość dostarczanych kalorii względem całkowitego zapotrzebowania energetycznego przyczynia się do zwiększenia się masy ciała. Już 7000 kcal dostarczonych ponad całkowitą przemianę materii powoduje wzrost masy ciała o 1 kg. I tak na przykład: filiżanka czarnej kawy ma 1 kcal, szklanka latte bez cukru: 150 kcal, latte karmelowe (z syropem i często bitą śmietaną lub dodatkiem cukru) to już zawrotna ilość sięgająca nawet 600-800 kcal! Jeśli pozwolimy sobie na 15 takich kaw w miesiącu to po miesiącu dogadzania sobie będziemy mieli 1 kg więcej na wadze. Takie kawy – jeśli nie mamy nad nimi kontroli – są bezapelacyjnie szkodliwe.
Kofeina zawarta w kawie przyspiesza metabolizm i perystaltykę jelit, co może przyczyniać się do poprawy efektów stosowanej diety, lecz nie zostało to do dzisiaj jednoznacznie potwierdzone naukowo. W momencie zmęczenia i chęci sięgnięcia po napój energetyzujący zdecydowanie lepszym wyborem będzie sięgnięcie po filiżankę czarnej kawy, która nie zawiera dużej ilości cukrów i innych substancji słodzących.
To czy kawa jest szkodliwa zależy tak na prawdę od ilości jaką wypijamy, a także od tego jakich dodatków używamy by ją urozmaicić.
Czy picie kawy na czczo jest zdrowe?
Wielu z nas nie potrafi wyobrazić sobie rozpoczęcia poranka od wypicia filiżanki kawy, szczególnie w dniu, kiedy sen nie był najlepszej jakości, a czeka nas ciężki dzień. Często szybko przygotowana kawa to jedyny posiłek, na jaki mamy czas przed wyjściem do pracy, wobec czego często jest pita na pusty żołądek. Więc czy kawa na czczo jest zdrowa? Najczęściej pojawiające się zewsząd głosy sugerują, że spożywanie kawy na pusty żołądek nie jest zdrowe. Picie kawy na czczo powoduje zwiększenie wydzielania kwasu żołądkowego i prowadzić może do występowania epizodów refluksowych lub żołądkowo-przełykowej choroby refluksowej. Krążą głosy, że kawa wypijana na czczo blokuje wchłanianie witamin i składników mineralnych, jednakże należałoby zwrócić uwagę na to, że pijąc kawę na czczo nie ma możliwości utrudnienia procesu wchłaniania tych składników, gdyż wraz z kawą nie dostarczamy organizmowi źródła tych witamin i minerałów, ponieważ nie spożywamy w tym czasie posiłku, z którego docelowo miałyby być niewchłonięte.
Picie kawy na czczo z reguły poprawia humor, znosi zmęczenie, poprawia psychomotorykę i pozwala dłużej pozostać przytomnym. Zjawiska te obserwowane są najczęściej w chwili, gdy picie kawy nie jest nałogiem. Im częściej pijemy kawę, tym rzadziej możemy doświadczyć takiego jej działania i tym częściej po jej wypiciu czujemy się po prostu gorzej, często jesteśmy też bardziej zmęczeni niż przed jej wypiciem.
Brak jest potwierdzonych badaniami dowodów na to, że picie kawy na czczo jest szkodliwe. Prawdą jest, że picie jej na czczo może zwiększać dolegliwości ze strony żołądka i powodować zmęczenie lub problemy z koncentracją. Warto dlatego mimo wszystko rozpocząć dzień od pełnowartościowego śniadania, a kawę wypić godzinę – dwie po jego zjedzeniu, dzięki czemu naładujemy energię na cały dzień i nie będziemy zaburzać kawą procesów trawiennych.
Jaka kawa najlepsza dla zdrowia?
Kawa sama w sobie jest zdrowa, o ile zachowamy umiar w ilości spożywanych filiżanek dziennie. Badania dowodzą, że spożywanie 3-4 filiżanek kawy dziennie wpływa na zmniejszenie ryzyka śmierci z różnych przyczyn o około 15-20% w porównaniu do częstości zgonów odnotowywanych u osób, które kawy nie spożywają w ogóle. Warto zaznaczyć, że spożywanie kawy zmniejsza ryzyko chorób nowotworowych. Badania omawiające jak kawa działa na wątrobę wykazały także jej pozytywny wpływ na ten narząd. To, czy kawa szkodzi wątrobie, to mit nie mający nic wspólnego z rzeczywistością. W 2005 roku zostały przeprowadzone dwa badania, które jednoznacznie wykazały, że picie kawy w ilości powyżej dwóch filiżanek dziennie przez osoby, które chorowały na schorzenia wątroby związane jest z mniejszą śmiertelnością związaną z tymi schorzeniami. Wykazano także, że picie powyżej czterech filiżanek dziennie ma powiązanie z lepszym przebiegiem niealkoholowej marskości wątroby oraz alkoholowej marskości wątroby.
Często zadawane są pytania o kawę rozpuszczalną: czy kawa rozpuszczalna jest zdrowa, czy jest kaloryczna, czy każdy może ją pić. Wiele osób kawę rozpuszczalną postrzega jako coś naładowanego chemią. Prawdą jest, że kawa – nawet ta świeżo zmielona w ziarnach posiada w swoim składzie rakotwórczy akrylamid, jednakże to właśnie kawa rozpuszczalna zawiera znacznie więcej. Więc czy kawa jest niezdrowa? Ciężko powiedzieć, ale pamiętajmy, że to dawka czyni truciznę. Dawki akrylamidu są tak małe w kawie (nawet rozpuszczalnej), że zwiększenie ryzyka pojawienia się nowotworu jest nikłe, a kawa sama w sobie posiada duże ilości związków działających przeciwnowotworowo, takich jak na przykład kwas chlorogenowy.
Jeśli ktoś lubi kawę rozpuszczalną i preferuje picie jej w takiej postaci – nie ma powodu do paniki, by jej nie pić. Kawa rozpuszczalna to też kawa.
Kawa zbożowa – czy zdrowa?
Kawa zbożowa jest napojem przygotowywanym z prażonych nasion zbóż. Na to, czy kawa zbożowa jest zdrowa wpływa to, czy jest to czysta kawa, czy kawa smakowa typu instant, bogata w dużą ilość niezbyt zdrowych dodatków. Kawa zbożowa jest dobrym źródłem błonnika, wielu witamin i składników mineralnych. Nie zawiera też kofeiny, ale za to ma działanie prebiotyczne (szczególnie kawy z dodatkiem cykorii lub wzbogacane w inulinę). Czy kawa bezkofeinowa jest zdrowa? Kawa bezkofeinowa w podobnym stopniu jak kawa bogata w kofeinę wykazuje działanie ochronne na wątrobę, a także u osób narażonych na wystąpienie cukrzycy zdecydowanie minimalizuje ryzyko zachorowania. Kawa bezkofeinowa jest bardzo często polecana jako zamiennik zwykłej kawy dla kobiet w ciąży, karmiących piersią, a także dla osób mających problemy z zasypianiem.
Pamiętajmy, że to, czy kawa jest zdrowa dla organizmu zależy głównie od tego jak ją spożywamy, od dodatków z jakimi ją pijemy, a także od tego, czy cierpimy na choroby współistniejące mające znaczenie dla wchłaniania składników odżywczych dostarczanych wraz z kawą.
Ludzie na diecie często zadają sobie pytanie czy kawa bez cukru jest zdrowa, zapominając jednocześnie o mleku czy syropach smakowych dodawanych do kawy. To właśnie one w zdecydowanie większej mierze przyczyniają się do tego, że kawa jest bardzo kaloryczna i nie wskazana w takiej postaci w diecie odchudzającej.
